Czas starań o ciążę, ciąża, poród i połóg, czyli okres okołoporodowy, to wyjątkowy czas w życiu każdego rodzica – nie tylko mamy! Wiązać się z nim może wiele uczuć, zarówno przyjemnych jak radość, spełnienie czy duma, jak i trudnych – smutek, strach, lęk czy poczucie straty. W tym artykule przybliżę, jakie pojawiają się emocje w ciąży, co może dziać się w Twoim wnętrzu w tym okresie i co jest naturalne, a kiedy warto skorzystać z pomocy specjalistów.
Emocje w ciąży – co mogą odczuwać mama i tata?
Rodzic, niezależnie od płci, w związku z ciążą może odczuwać wiele emocji. Mogą to być np.:
- Radość
- Ekscytacja
- Dumna
- Spełnienie
- Szczęście
ale i…
- Niepewność
- Lęk – o zdrowie dziecka, o relację, o przyszłość
- Zmęczenie
- Stres
- Żal
- Poczucie straty
- Złość
I to wszystko na raz! Dla okresu okołoporodowego charakterystyczna jest ambiwalencja, czyli właśnie taki mix uczuć. I jest to zupełnie naturalne. Stając się rodzicem, coś zyskujemy – dziecko, nowy rozdział życia – ale też coś tracimy – dotychczasowe życie, swego rodzaju swobodę itd.
Tokofobia – kiedy lęk przed porodem staje się przytłaczający
Tokofobia to zaburzenie z grupy zaburzeń lękowych. Jest to silny, trudny do zniesienia lęk przed porodem, który pojawia się u kobiety, ale i u mężczyzny. Każda kobieta w jakimś stopniu obawia się porodu. Jednak czasem ta obawa jest tak silna, że paraliżuje i może prowadzić nawet do decyzji o rezygnacji z macierzyństwa biologicznego.
Wyróżniamy tokofobię pierwotną i wtórną, która pojawia się na wskutek trudnych doświadczeń z przeszłości – np. straty dziecka czy trudnego albo traumatycznego porodu.
Tokofobia może być leczona – przede wszystkim terapeutycznie. Kobiety, które decydują się na poród, ale nie są w stanie psychicznie dźwignąć ciężaru myśli o porodzie siłami natury, mogą od lekarza psychiatry uzyskać zaświadczenie o wskazaniu do porodu cesarskim cięciem.
Emocje po porodzie – wyzwania dla mamy i taty
W połogu może wystąpić równie wiele emocji: euforia i duma z przyjścia na świat dziecka, duma z przeżycia porodu (zarówno mamy, jak i taty – duma z partnerski i z siebie, jeśli towarzyszył partnerce). Z drugiej strony – zmęczenie i przytłoczenie nowymi obowiązkami. Nawet jeśli rodzice dobrze się przygotowali i edukowali, to trudno wyobrazić sobie wyzwanie, jakim jest opieka nad małym dzieckiem, z czym wiąże się m.in. deprywacja snu. Poza tym pojawia się lęk o dziecko i jego przyszłość, ciężar odpowiedzialności.
Wyzwaniem jest też baby blues, czyli smutek poporodowy. To normatywny stan, który dotyka ok. 80% kobiet i mija sam po ok. 2 tygodniach. Jeśli jednak przykry nastrój u taty lub mamy utrzymuje się dłużej, może to być depresja poporodowa.
Depresja poporodowa charakteryzuje się:
- Uczuciem smutku i przygnębienia, bezradności – ale też dużą ilością gniewu (zwłaszcza w przypadku mężczyzn).
- Poczuciem winy i niskiego poczucia własnej wartości – myśli, że jest się niewystarczająco dobrym rodzicem, że nie da się rady.
- Brakiem zainteresowania – obniżona radość z życia, a także brak zainteresowania codziennymi aktywnościami.
- Nadmiernym zmęczeniem i brakiem energii – trudność w wykonywaniu podstawowych obowiązków.
- Problemami ze snem – bezsenność, nawet gdy dziecko śpi, lub nadmierna senność.
- Zaburzeniami apetytu – jedzenie mniej lub więcej niż zwykle, utrata wagi lub przybieranie na wadze.
- Lękiem i niepokojem – rodzic może odczuwać przesadny lęk o zdrowie i bezpieczeństwo dziecka.
- Myślami o skrzywdzeniu siebie lub dziecka – nie występuje to zawsze, ale zdarza się i jest to sygnał, by natychmiast szukać profesjonalnej pomocy.
- Problemami z koncentracją i pamięcią – trudności z podejmowaniem decyzji i koncentracją na zadaniach.
Depresja poporodowa, zarówno mamy, jak i taty, wpływa na rozwój dziecka, więc warto szukać pomocy – dla dobra siebie, partnera/partnerki, ale i malucha.
Jak radzić sobie z emocjami w ciąży i po porodzie?
- Wsparcie społeczne – możliwość zwierzenia się rodzicom, teściom czy przyjaciołom jest bardzo cenna.
- Samowspółczucie – to czynnik chroniący przed wystąpieniem depresji. To wyrozumiałość dla samej/samego siebie, umiejętność współczucia samej/samemu sobie, nieobwinianie się.
- Techniki relaksacyjne – takie jak medytacja (nawet prowadzona, filmik z YouTube), pisanie dziennika/pamiętnika czy aktywność fizyczna bardzo pomagają.
- Wsparcie specjalistyczne – nawet jeśli nie masz diagnozy depresji, ale po prostu jest Ci trudno sobie poradzić samemu czy samej, warto sięgnąć po pomoc specjalisty, lekarza psychiatry czy psychologa, psychoterapeuty, na NFZ bądź prywatnie.
Ciąża i wczesne rodzicielstwo to czas intensywnych emocji, zarówno pozytywnych, jak i trudnych. Warto dać sobie przyzwolenie na doświadczanie ich wszystkich i korzystanie z pomocy innych – bliskich czy specjalistów.
Zdjęcie: Isaac Quesada on Unsplash
Zobacz także:
Psycholog okołoporodowy
Magister psychologii i doktorantka, specjalizująca się w psychologii okołoporodowej oraz będąca w trakcie kształcenia psychoterapeutycznego. Z pasją wspiera kobiety, mężczyzn i pary na różnych etapach ich drogi do rodzicielstwa, w tym w czasie starań o ciążę, podczas ciąży, w momentach straty, w trakcie porodu, połogu oraz we wczesnym rodzicielstwie. Dzięki wszechstronnemu podejściu i doświadczeniu pomaga przechodzić przez te wyjątkowe i często trudne momenty w życiu z większym poczuciem spokoju i wsparcia.
