Ci, którzy mnie nie akceptowali, jednocześnie nie pozwalali mi na to, żebym tak po prostu z nich zrezygnował. Oczekiwali, że nadal będę uczestniczył w ich świecie, tylko zmieniony, na jasno określonych, choć tak bardzo obcych mi warunkach.
–„Bruno Whatever” Leo Gramski
Leo Gramski, badając świat nastolatków, natknął się na zjawisko znane jako presja rówieśnicza.
W sposób wybitnie adekwatny i uniwersalny analizuje świat nastolatka, znajdującego się pod presją. Rozkłada go na czynniki pierwsze, aby wyjaśnić nam – dorosłym – jego zagmatwany, mocno skondensowany świat pełen trudnych wyborów, toksycznych relacji i niejasnych przeżyć.
Czym jest presja rówieśnicza? I jak pomóc swojemu nastolatkowi się z nią uporać? Odpowiedzi na te i więcej pytań znajdziesz w poniższym artykule.
Presja rówieśnicza – co to w zasadzie jest?
Z pojęciem presja rówieśnicza na pewno każda z nas już się spotkała. Być może przeżyła ją w szkole, w pracy czy na studiach na własnej skórze. Presja rówieśnicza, inaczej rozumiana jako nacisk ze strony danej grupy osób bądź konkretnej osoby, ma na celu wywieranie określonego wpływu po to, aby osiągnąć pewne cele, głównie sprzyjające grupie nacisku.
Jest to zatem forma manipulacji daną osobą. Bardzo często forma ta przybiera oblicze toksycznych zachowań. Wiążą się one z ciągnącymi się później problemami natury psychicznej jak: depresja, niskie poczucie własnej wartości, zagubienie w świecie rzeczywistym. Każda osoba naciskana przez grupę rówieśniczą, czy też nie, jest pozbawiona w zasadzie własnego zdania. Jest jej ono odebrane po to, aby można było nią łatwiej i bardziej skrupulatnie manipulować, aby robiła to, czego chce i żąda od niej dana grupa.
Jest to przejaw pewnej brutalności emocjonalnej, skutkującej wyjałowieniem osobowościowym. Moje własne „ja” już nie istnieje. Zostaje skutecznie zniszczone i zastąpione czymś zupełnie innym.
Skąd się bierze zjawisko presji rówieśniczej?
Wielokrotnie jest tak, że grupa nacisku sama doświadczyła podobnej presji i jej nacisk na nową osobę jest po prostu tak zwanym „efektem domina”. Wywodzi się on z prostej zasady: agresja rodzi agresję, brak szacunku rodzi brak szacunku, nacisk rodzi nacisk.
Nasi nastolatkowie żyją na co dzień w świecie, który można nazwać nierzeczywistym.
Otaczają ich modelki z pierwszych stron gazet, których ciała są nierealne, wyrzeźbione w programie Photoshop. Tancerki i tancerze z teledysków kreują świat blichtru i popytu pieniądza, w którym wartości takie jak przyjaźń, miłość, oddanie, rodzina nie są na pierwszym miejscu. W świecie tym rządzi pieniądz. Wygrywa ten, kto ma najlepszej jakości smartfona, najdroższe buty, wyjechał na wakacje za granicę, ma wujka albo ciotkę w Stanach, Kanadzie, czy Wielkiej Brytanii. Nawet my same – jako dorosłe kobiety – żyjące w świecie dorosłych, w świecie płacenia rachunków, rozwoju, pracy zawodowej, doświadczamy efektu świata mediów na nas same, a wywierana presja jest bardzo silna, nawet na osoby dorosłe. Zatem jak możemy oczekiwać, że nasze pociechy poradzą sobie z nią same?
Droga Czytelniczko – nie ma takiej opcji!
Skąd mam wiedzieć, że mój nastolatek jest poddawany presji rówieśniczej?
Istnieje bardzo stara i prosta zasada, aby móc przewidzieć tego typu złe wpływy wywierane na Twoje dziecko – obserwuj, zapobiegaj, lecz.
Obserwacja jest świetnym środkiem zapobiegawczym na presję rówieśniczą. Codziennie obserwuj swoje dziecko – gdy wraca ze szkoły, za każdym razem, gdy wraca ze spotkania z nową koleżanką. Zainteresuj się tym, jakie ma hobby, jakiej muzyki słucha, w jakim środowisku się obraca. Bądź zawsze otwarta na rozmowę oraz nie krytykuj, raczej doradzaj.
Dlaczego to ważne? Jeżeli Twój nastolatek już znajduje się pod strefą wpływu kogoś z zewnątrz, krytykowaniem tylko popchniesz go bardziej w epicentrum tej strefy. A przecież chodzi o to, żeby go od niej odciągnąć. Zatem bądź mu powierniczką.
Jeżeli ma problemy z kolegami czy koleżankami – wysłuchaj, co ma do powiedzenia.
To bardzo ważne, aby móc znaleźć przyczynę nagłej zmiany zachowania. To właśnie zmiana w zachowaniu czy osobowości jest pierwszym sygnałem tego, że Twój nastolatek jest pod presją rówieśniczą. Kiedy Wasza relacja będzie działać w sposób otwarty, a Twoja pociecha będzie miała do Ciebie zaufanie, że może się zwrócić do Ciebie z każdym problemem, spokojnie wyjaśnij, że nie jest ważne, czy ma najnowszej klasy smartfona, czy też nie. Nie jest ważne, czy byliście na wakacjach we Francji, czy znowu u babci w górach pod Nowym Sączem. Ważne jest to, jakim dobrym, wyjątkowym i wspaniałym człowiekiem jest Twój nastolatek. Zapewnij go, że znajdą się ludzie, którzy prędzej czy później go za to docenią.
Ostatnie porady
Jeżeli zaobserwujesz u swojego nastolatka zachowania bardzo niepokojące, jak pocięte ręce czy siniaki, skaleczenia, ciągły płacz, brak chęci na interakcje rodzinne, brak chęci na wychodzenie na zewnątrz, ospałość, spadek kondycji fizycznej czy intelektualnej oraz pogorszenie się wyników w nauce – natychmiast działaj! Może to oznaczać, że presja wywierana na Twojego nastolatka przerodziła się już w coś znacznie gorszego, jak nękanie, straszenie, groźby, a nawet regularne pobicia, o których możesz nie mieć zielonego pojęcia.
Reaguj! Zabierz swoją pociechę do specjalisty, porozmawiaj ze szkolnym pedagogiem, psychologiem, wychowawczynią klasy. Zainteresuj nawet innych rodziców tym problemem, być może nie tylko Twoja pociecha przejawia takie, a nie inne niepokojące zachowania.
Należy dotrzeć do źródła problemu i natychmiast mu się przeciwstawić. Pamiętaj, że Twoje dziecko też Cię obserwuje – Twoje reakcje i zachowania. I nawet jeżeli nie będzie rozumiało od razu, dlaczego tak kategorycznie zareagowałaś na pewne zmiany w jego zachowaniu – to kiedyś to zrozumie. Ba! Zapamięta, że mama zawsze była po jego stronie, zawsze gotowa na to, żeby go wesprzeć, podnieść i uratować, nawet wtedy, kiedy już nie było żadnej nadziei.
Bibliografia:
Akceptacja, Hasło [w:] Lubimy czytać, cytaty, Dostępne w World Wide Web: https://lubimyczytac.pl/cytaty/t/akceptacja/15 [Dostęp dnia: 24.07.2023]
Grandinetti, A., Presja rówieśnicza: pomóż dziecku sobie z nią poradzić, Krok do zdrowia, 2022, Dostępne w World Wide Web: https://krokdozdrowia.com/presja-rowiesnicza-pomoz-dziecku-sobie-z-nia-poradzic/ [Dostęp dnia: 24.07.2023]
Presja grupy równieśniczej, Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego, Akademia Rodziny, Dostępne w World, Wide Web: https://akademiarodziny.wzp.pl/vt-article/presja-grupy-rowiesniczej-jak-sobie-z-nia-radzic/ [Dostęp dnia: 24.07.2023]
Presja wzajemna online, internetmatters.org, Dostępne w World Wide Web: https://www.internetmatters.org/pl/connecting-safely-online/advice-for-parents/tackling-the-hard-stuff-on-social-media-to-support-young-people/online-peer-pressure/ [Dostęp dnia: 24.07.2023]
Siesicka-Osiak, M., Presja rówieśnicza może być toksyczna. Ekspert wyjaśnia, na jakie sygnały uważać. Czy z presja należy walczyć. Strona zdrowia, 2022, Dostępne w World Wide Web: https://stronazdrowia.pl/presja-rowiesnicza-moze-byc-toksyczna-ekspert-wyjasnia-na-jakie-sygnaly-uwazac-czy-z-presja-nalezy-walczyc/ar/c14-16055315 [Dostęp dnia: 24.07.2023]
Zdjęcie: Mircea – All in collections z Pixabay
Zobacz także:
Nowe przyjaźnie – dlaczego są ważne dla Twojego dziecka?
